Z jakiego środowiska graficznego dla systemu Linux korzystasz na co dzień? KDE? A może GNOME? Jeśli nie, to pewnie Xfce, MATE, Cinnamon lub jedno z innych popularnych. Co powiesz na to, że całkiem niedawno powstała alternatywa stworzona przez tych samych ludzi, którzy stoją za dystrybucją Pop!_OS? System76, bo o tym projekcie mowa, wzięło na warsztat wszystko co najlepsze z kilku znanych środowisk, dołożyli do tego swój twist i zapisali wszystko z pomocą języka Rust jako całkiem nowe środowisko o nazwie COSMIC.
Początek drogi
Jeśli znasz choć trochę dystrybucję Pop!_OS, to pewnie wiesz, że domyślnie instaluje się ze środowiskiem GNOME. Jest ono oczywiście zmodyfikowane, w pewnym sensie zbrandowane zgodnie z wizją System76. Mi osobiście domyślny motyw bardzo się podoba, szczególnie w trybie ciemnym. Całość łatwo rozpoznać nawet z daleka, ma swój urok i jest prosta w obsłudze. Programiści stojący za dystrybucją stwierdzili jednak, że to nie do końca to i chcą osiągnąć więcej niezależności tworząc swoje środowisko graficzne. Od sameg początku do pracy przy środowisku wybrano język programowania Rust, co moim zdaniem jest świetnym kierunkiem. Jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem już niedługo większość sterowników Linuxowych będzie pisana w Rust, więc potencjalnie zwiększa to kompatybilność (a raczej prędkość pracy całości).
Najważniejsze funkcje
Środowisko wyróżnia się przede wszystkim bardzo charakterystycznym dokiem ze skrótami do aplikacji oraz oknem konfiguracji opcji systemowych. Sam dok jest bardzo mocno konfigurowalny, można dostosować jego wygląd i zachowanie do preferencji użytkownika. Większość opcji jest przełączana za pomocą wygodnych suwaków lub w formie checkboxów. Widać dzięki temu od razu czy funkcja jest aktywna, lub który wariant jest aktualnie używany. Wszystko to w kolorystyce wybranej przez użytkownika. Do tego dochodzi dobrze zaimplementowane rozwiązanie z obszarami roboczymi, które można bardzo łatwo przełączać, a dodatkowo możliwe jest posiadanie osobnych obszarów roboczych dla wielu monitorów. Dochodzi do tego oczywiście wiele opcji dodatkowych pozwalających na wygodne rozmieszczanie okien na obszarze roboczym, także z pomocą skrótów klawiszowych.
Kompatybilność
COSMIC jest przygotowany do instalacji nie tylko na Pop!_OS, ale także na innych dystrybucjach. Wiele z nich posiada COSMIC jako jedno ze środowisk do wyboru w trakcie instalacji (np. CachyOS). W innych przypadkach konieczne jest doinstalowanie środowiska po zainstalowaniu systemu, ale przygotowane są dokładne instrukcje. Obecnie środowisko jest oficjalnie wspierane przez Fedorę, NixOS, Arch, openSUSE, Serpent OS, Redox OS i CachyOS. Można się jednak spodziewać rozszerzenia obsługi na kolejne dystrybucje po przejściu projektu w fazę stable.
Konfigurowalność
Środowisko graficzne COSMIC to przede wszystkim wysoki poziom dowolności w konfiguracji. Możliwe jest dowolne dostosowanie zachowania doku, okien systemowych i przede wszystkim motywów i kolorystyki. Deweloperzy zachęcają wręcz twórców róznych dystrybucji do kombinowania ze środowiskiem i brandowanie go zgodnie z kolorystyką dystrybucji. Nie mogę doczekać się momentu, w którym będzie można zobaczyć COSMIC w dystrybucjach, które korzystają domyślnie z kolorów żółtych i czerwonych.
Własne aplikacje
COSMIC nie kończy się tylko na samym środowisku, bo w komplecie dostajemy spory pakiet aplikacji. Obecnie są to kolejno Terminal, Text Editor, Files, App Store i Settings. Wszystkie wyróżniają się charakterystycznym motywem wizualnym i od razu po włączeniu widać, że wyszły spod ręki System76. Nie da się ukryć, że zrobione jest to bardzo dobrze, bo mają wyrobioną rozpoznawalną markę. Co prawda widać, że projekt czerpie całymi garściami z GNOME, gdzie wszystko jest wygłaskane i zaokrąglone, a nie każdemu się to podoba. Dla mnie jednak wszystko jest po prostu piękne.
Ciągły rozwój
Projekt od kilku miesięcy (pierwsze wydanie pojawiło się w sierpniu 2024) jest w fazie Alpha, a obecnie wydana została wersja 5. Co bardzo ważne na początku roku deweloperzy stojący za środowiskiem obiecali, że w tym roku pojawi się wersja Beta, a pod koniec roku lub na początku kolejnego można liczyć na wersję oficjalną, 1.0. Trzymam kciuki za rozwój projektu i faktyczną premierę, bo całość dla mnie jest po prostu przepiękna, a jeśli potwierdzą się słowa twórców, to przy swojej piękności będzie też oszczędny pod katem zasobów systemowych (oczywiście jak na tak rozbudowany projekt).
Wnioski
Jeśli lubisz środowiska graficzne z ładnymi, kolorowymi ikonami oraz okienkami, które można łatwo spersonalizować, to COSMIC zrobi dla Ciebie robotę. Warto pamiętać też o dedykowanych apkach, dzięki czemu system pracujący z tym GUI powinien być stabilny i szybki. Czekam z niecierpliwością na premierę, a tymczasem pędzę testować dalej wersję Alpha 5. Daj znać w komentarzu, co sądzisz o tym GUI. Będziesz korzystał, czy dla Ciebie to zbyt „ciężkie” środowisko?
